Στον «αέρα» βρίσκεται πλέον ψηφιακός χάρτης με όλα τα ρήγματα της Ελλάδας και τα χαρακτηριστικά τους, που προετοίμαζε τα τελευταία δύο χρόνια η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) με στοιχεία από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, τα Πανεπιστήμια Αθηνών, ΑΠΘ και Πάτρας και το ΕΛΚΕΘΕ, υπό την εποπτεία/συντονισμό του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας). Ο χάρτης, σύμφωνα με τα όσα είπε στην «Κ» ο γεωλόγος της ΕΑΓΜΕ Δημήτρης Γαλανάκης, έχει αυτή τη στιγμή 5.500 αναγραφές στον ελλαδικό χώρο. «Προσοχή ο αριθμός αυτός δεν ταυτίζεται με τον αριθμό των ρηγμάτων γιατί για παράδειγμα ένα ρήγμα 40.000 χιλιομέτρων μπορεί να έχει 10 αναγραφές».
Στο χάρτη, τον οποίο ο καθένας μπορεί να επισκεφθεί στη σελίδα activefaults.eagme.gr, διακρίνονται ρήγματα με κόκκινο, με κίτρινο και με μωβ χρώμα. Σε αδρές γραμμές, με μοβ χρώμα παρουσιάζονται τα λεγόμενα «σεισμικά ρήγματα» αυτά δηλαδή που αποδεδειγμένα σχετίζονται με έναν ή περισσότερους από έναν σεισμούς στην ενόργανη ή ιστορική περίοδο (είναι τα πλέον «επικίνδυνα»), με κόκκινο χρώμα τα «ενεργά ρήγματα», δηλαδή αυτά τα οποία έχουν παρουσιάσει μετατόπιση τουλάχιστον μία φορά κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο (τα τελευταία 126.000 χρόνια περίπου) και κατά συνέπεια μπορεί να αποτελέσουν πηγή μελλοντικού σεισμού, και με κίτρινο χρώμα τα «δυνητικά ενεργά ρήγματα», αυτά που έχουν χαρακτηριστικά που θυμίζουν ενεργά ρήγματα (έχουν δραστηριοποιηθεί τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια του Τεταρτογενούς, τα τελευταία 2.600.000 έτη).
«Μέχρι σήμερα έχει γίνει συστηματική δουλειά και αρκετά ενεργά ρήγματα έχουν αποκαλυφθεί», λέει ο κ. Παπαζάχος. «Ο ΟΑΣΠ πήρε την πρωτοβουλία να συστηματοποιήσει αυτή τη γνώση και να την αναπτύξει. Αυτή η βάση δεδομένων είναι μια πρώτη προσπάθεια να δούμε σε ένα χάρτη τι ξέρουμε και τι δεν ξέρουμε». Οπως διευκρινίζεται ο χάρτης θα είναι δυναμικός, συνεχώς θα επικαιροποιείται και θα εμπλουτίζεται.
Σε αυτό το πλαίσιο, η βάση δεδομένων με τα ενεργά ρήγματα της χώρας που εκπονείται υπό την εποπτεία/συντονισμό του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας) είναι πλέον στον ‘αέρα’.
Συνεργαζόμενοι φορείς στη χαρτογράφηση αυτή είναι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Πατρών, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών.
Όπως αναφέρουν οι δημιουργοί της πρόκειται «για ένα εθνικό προϊόν συνεργασίας όλων των σχετικών με αυτό το αντικείμενο ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Ελλάδας υπό την αιγίδα του ΟΑΣΠ. Ο κύριος σκοπός της γεωβάσης είναι να παρέχει ουσιαστικές πληροφορίες στην επιστημονική κοινότητα και σε όποιον θέλει να έχει μια συνοπτική ή εμπεριστατωμένη πληροφόρηση για τα ενεργά/σεισμικά ρήγματα της ευρύτερης περιοχής της Ελλάδας, καθώς και να χρησιμεύσει ως πλατφόρμα καθοδήγησηςγια γεωλόγους, μηχανικούς και την κεντρική και τοπική διοίκηση, για περαιτέρω εις βάθος μελετών».
Στόχος είναι και να συμβάλλει σε διάφορες εφαρμογές, όπως η αριθμητική μοντελοποίηση για λόγους ανάλυσης σεισμικής επικινδυνότητας κ.α.
Το έργο αυτό είναι δυναμικό, με την έννοια ότι έχει τη δυνατότητα να ενσωματώνει τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Έτσι οι επιστήμονες είναι σε θέση να γνωρίζουν καλύτερα τι θεωρείται φυσιολογικό και τι ανησυχητικό σε κάθε περιοχή, έπειτα από κάθε σεισμό.
Τι είναι ενεργό ρήγμα
Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι διευκρίνισαν και κάποια βασικά πράγματα που θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε οι κάτοικοι της σεισμογενούς χώρας που λέγεται Ελλάδα. Για παράδειγμα, το σεισμικό ρήγμα είναι το γεωλογικά ενεργό ρήγμα, η ενεργοποίηση του οποίου έχει διαπιστωθεί με ισχυρό σεισμό της ενόργανης ή ιστορικής περιόδου, λόγω παρατηρημένης επιφανειακής συνσεισμικής διάρρηξης είτε με παλαιοσεισμολογική μέθοδο.
Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως Ενεργό όταν παρουσιάζει μετατόπιση τουλάχιστον μία φορά κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο (τα τελευταία 126.000 χρόνια περίπου) και κατά συνέπεια μπορεί να αποτελέσει πηγή μελλοντικού σεισμού. Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως Δυνητικά Ενεργό όταν έχει δραστηριοποιηθεί τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια του Τεταρτογενούς (τα τελευταία 2.600.000 έτη).
Μη ενεργά ρήγματα (Ανενεργά ή Άγνωστης δραστηριότητας ρήγματα) χαρακτηρίζονται εκείνα για τα οποία δεν υπάρχουν γεωλογικές ή άλλες (σεισμολογικές, ιστορικές, παλαιοσεισμολογικές, γεωφυσικές) ενδείξεις για ενεργοποίηση τους τουλάχιστον κατά την Τεταρτογενή περίοδο (τελευταία 2.600.000 χρόνια).
Ο ‘πυρήνας’ της γεωβάσης, δηλαδή οι τεκτονικές πληροφορίες, χωρίζεται σε δύο διακριτά, αλλά αλληλένδετα σύνολα δεδομένων:
- τα Ίχνη Ρηγμάτων (FT) και
- τις Ζώνες Ρηγμάτων (FZ).
«Ο σκοπός κάθε συνόλου δεδομένων είναι να παρέχει ένα διαφορετικό επίπεδο πληροφοριών που καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες».
Πού βοηθά κάθε σύνολο δεδομένων για τα ρήγματα
Το σύνολο δεδομένων για τα Ίχνη Ρηγμάτων μπορεί να παρέχει πληροφορίεςπου είναι απαραίτητες για τον Κίνδυνο Σφάλματος Επιφανείας.
«Αυτός ο τύπος εκτίμησης κινδύνου είναι ζωτικής σημασίας για το σχεδιασμό κτιρίων και υποδομών, δεδομένου ότι μια πιθανή μετατόπιση σφάλματος θα μπορούσε να βλάψει τα θεμέλια οποιασδήποτε τεχνικής κατασκευής».
Το σύνολο δεδομένων για τις Ζώνες Ρηγμάτων αντιπροσωπεύει ένα ή περισσότερα τμήματα ρήγματος παρόμοιων γεωμετρικών και κινηματικών χαρακτηριστικών και, κατά συνέπεια, ένα ή περισσότερα ίχνη ρήγματος. Προβάλλεται βέλτιστα σε χάρτες μικρής κλίμακας. Ως αποτέλεσμα, δεν υπάρχει ανάγκη για πολύ λεπτομερή χαρτογράφηση.
