Η διαδρομή από τον αρχαίο νόμο της ανταπόδοσης ως τα σημερινά καρτέλ που ντύνονται με το ένδυμα της παράδοσης.
Με τη λέξη «αντιπεπονθός» οι αρχαίοι Έλληνες περιέγραφαν την βεντέτα. Αν κάνεις κακό πρέπει να αντιπάσχεις. Από τον Μωσαϊκό Νόμο (οφθαλμός αντί οφθαλμού) μέχρι το σύστημα τιμής της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων, η βεντέτα περιγράφει άλλοτε τον πόνο που πρέπει να ανταποδώσεις και άλλες φορές τη Δικαιοσύνη που δεν αποδίδεται. Ή την Δικαιοσύνη της οποίας την διάσταση μπορεί να ορίσει μόνο αυτός που ενοιωσε τον πόνο και πρέπει να ανταποδώσει.
Η βεντέτα δεν είναι ελληνική υπόθεση. Άλλωστε η λέξη είναι ιταλική. Η Σικελια, η Κορσική, η Ελλάδα και η Αλβανία συνδέονται με τη γραμμή του αίματος : «το αίμα ξεπλένεται με αίμα».
Παντού όμως η βεντέτα, η εκδίκηση, είχε κανόνες, που ήταν και αυτοί κανόνες τιμής, όσο και η ίδια η εκδίκηση. Στο Μπαγιαμτσουρ της Βόρειας Αλβανίας, είχα συναντήσει άντρα 85 χρονών που είχε να βγει από το σπίτι του 70 χρόνια λόγω του φόβου της βεντέτας. Η βεντέτα στην Αλβανία διέπεται από τον «Κανούν» , το κανόνα που θέσπισε ο βασιλιάς Ζόγκου για να μην σκοτώνονται και σκοτώνουν ανεξέλεγκτα. Ο στόχος μπορεί να πάρει άδεια από την αντίπαλη οικογένεια μια φορά τον χρόνο για να κυκλοφορήσει ελεύθερα. Αν κυκλοφορήσει με τη συνοδεία γυναίκας δεν τον πειράζει μεν κανένας αλλά είναι μεγάλη ντροπή.
Οι κανόνες της βεντέτας παντού, απαιτούν χτύπημα πρόσωπο με πρόσωπο, ενώ απαγορεύεται να χτυπιούνται γυναίκες.
Η ελληνική βεντέτα στη Μάνη έχει ατροφήσει αλλά στην Κρήτη ο κύκλος του αίματος ανοίγει ξανά και ξανά. Μονο που όσα συμβαίνουν δεν έχουν να κάνουν με την παραδοσιακή βεντέτα ή τους άγραφους κανόνες της. Στις περισσότερες βεντέτες που έχω καλύψει δημοσιογραφικά τα χτυπήματα είναι πισώπλατα ενώ οι γυναίκες πέφτουν αν απαιτηθεί και αυτές νεκρές. Το κυριότερο όμως είναι ότι ο κανόνας τιμής της βεντέτας, δεν έχει τίποτα τιμητικό ακόμη και με βάση το παραδοσιακό σύστημα της οικογενειακής τιμής.
Οι πρωταγωνιστές είναι παγώνια φουσκωμένα με οινόπνευμα και επίδειξη. Εκπροσωπούν το προσωπικό σύστημα ψευδοαξιών που πολλές φορές είναι τόσο δειλό όσο και οι ίδιοι. Η σύγχρονη βεντέτα ( με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως αυτή του Παπαδοσηφου) όχι μόνο δεν υπερασπίζεται καμία τιμή αλλά έχει και την τιμή της. Η κουλτούρα των όπλων και των κουμπουροφόρων δεν πατάει σε καμία παράδοση. Οι παλιοί κρητικοί είχαν γκραδες για να φυλάνε τις περιουσίες τους από την άλλη μάστιγα της ζωοκλοπής και επέκτειναν την χρήση του όπλου στα γλέντια και τις χαρές. Σήμερα, πίσω από τα σύγχρονα όπλα που κατακλύζουν την Κρήτη, κρύβεται το παράνομο εμπόριο όπλων και ναρκωτικών. Πρόκειται για συμμορίες και εγκληματικές ομάδες που εμπνέονται από τα καρτέλ του Μεξικό. Μπίζνες εκατοντάδων εκατομμυρίων, κρυμμένες πίσω από την παράδοση και την τιμή.
Φυσικά είναι οι προστάτες και μπιστικοί του πολιτικού συστήματος. Κάνουν δουλειές, τροφοδοτούν με μαύρο χρήμα και σε αντάλλαγμα μένουν απείραχτοι και ηρωοποιημένοι. Είτε μιλάμε για τις κομπίνες με τον ΟΠΕΚΕΠΕ είτε για την εμπορία όπλων, οι πρωταγωνιστές είναι ίδιοι. Και οι χορηγοί και προστάτες τους. Οι Κρητικοί πρέπει κάποια στιγμή να επιλέξουν αν θα επιτρέψουν να αμαυρώνουν την ζωή και την ιστορία τους οι λεβεντομαλακες ή θα επιμείνουν στην λεβεντιά με την παλιά αξιακή έννοια. Δεν υπάρχει καμία βεντέτα. Μόνο εγκληματική ομερτά που συνδέει τους εγκληματίες με τους πολιτικούς και την κάλυψη που παρέχουν
