Ο Ανδρέας Λοβέρδος, προσερχόμενος στη Νέα Δημοκρατία με την προθυμία ενός διεγραμμένου που μεταμορφώνεται σε δόγμα, δεν ζητάει πια να τον πιστέψουν. Ζητάει να επανατοποθετηθεί στο ράφι. Δεν υπάρχει ιδέα. Υπάρχει «επωνυμία». Και η επωνυμία του κέντρου, αυτής της παραφθοράς της πολιτικής βαρύτητας σε διαφημιστικό βάρος, πρέπει να συνοδευτεί από το απαραίτητο τρίπτυχο:
πατριωτική, μεταρρυθμιστική, φιλελεύθερη.
Λέξεις χωρίς νόημα, αλλά με target group.
Δεν είναι ιδεολογία. Είναι ηχητικό τοπίο εξουδετέρωσης.
Διότι τι σημαίνει σήμερα «πατριωτική», αν όχι η επιδέξια χρήση της εθνικής σημαίας ως κουρτίνα για την είσοδο του ιδιώτη στις δομές υγείας, στην εκπαίδευση, στην ενέργεια, στην Ιστορία; Το πατριωτικό είναι πλέον η θεσμική δικαιολογία για την εκποίηση. Είναι η ελληνική σημαία στην πρόσοψη του ξενοδοχείου που χτίστηκε πάνω στο πευκοδάσος. Δεν δηλώνει σχέση με την πατρίδα, αλλά ανακλητική φαντασίωση ασφάλειας. Πατριωτισμός είναι να αγαπάς την πατρίδα σου αφού την παραδώσεις.
Η μεταρρύθμιση, πάλι, δεν είναι πολιτικό πρόταγμα. Είναι θεραπεία σοκ. Μεταρρυθμιστής δεν είναι εκείνος που αλλάζει, αλλά εκείνος που αλλάζει ό,τι απέμεινε για να μην αλλάξει τίποτα. Η μεταρρύθμιση δεν είναι ρήξη με το παλιό, είναι τεχνική νεκροφιλία. Το κράτος απογυμνώνεται, οι δομές παραδίδονται σε εξωτερικούς συνεργάτες, το κοινωνικό αφαιρείται. Η λέξη «μεταρρύθμιση» είναι η χειρουργική μάσκα της οικονομίας της αποδόμησης.
Και ο φιλελευθερισμός; Ένα φάντασμα που κυκλοφορεί με το πρόσωπο του Στέφανου Κασσελάκη -σε-μετάφραση. Ο φιλελευθερισμός δεν είναι πια ο Ρωμανός, ο Τρικούπης ή ο Βενιζέλος. Είναι ο Κικίλιας στο Instagram. Φιλελευθερισμός είναι η ελευθερία να έχεις εφαρμογή, να είσαι ελεύθερος να απολυθείς, να μείνεις άστεγος με αξιοπρέπεια, να μη χρειάζεσαι ποτέ κοινωνικό κράτος — διότι το κράτος σου έχει γίνει «παροχέας υπηρεσιών». Φιλελεύθερος είναι πια όποιος δεν ενοχλείται από το αόρατο χέρι, ακόμα κι αν του σφίγγει τον λαιμό.
Αυτές οι λέξεις είναι πλέον λέξεις-καταφύγια. Δεν παράγουν νόημα· παράγουν θέση. Η πολιτική γίνεται συμφωνία σιωπών με όρους λεκτικού κορεσμού. Δεν ακούς πια τι λένε· ακούς ότι το είπαν σωστά. Η φράση του Λοβέρδου, όπως και κάθε πολιτικής περσόνας που εισέρχεται στον τεχνοκρατικό αυλόγυρο της Νέας Δημοκρατίας, δεν είναι δήλωση. Είναι τελετουργική εξαγορά, μια επικοινωνιακή μετάληψη από το Άγιο Δισκοπότηρο της νομιμοφροσύνης.
Και πίσω από αυτό το λεκτικό τρίπτυχο κρύβεται η ψυχαναγκαστική ανάγκη αποπροσωποποίησης. Ο Λοβέρδος δεν θέλει να είναι κάποιος. Θέλει να μην είναι κανείς συγκεκριμένος. Θέλει να γίνει εμβληματικός χωρίς περιεχόμενο. Γι’ αυτό και οι λέξεις που διαλέγει είναι γενικές, ηχηρές, αβλαβείς: λέξεις-ψυχοπροφίλ, όχι λέξεις-στάση.
Αν ο φασισμός, όπως έγραφε ο Pound, είναι ένα σύστημα όπου όλες οι λειτουργίες συνεχίζονται, αλλά το πνεύμα έχει πεθάνει, τότε αυτό που ζούμε σήμερα είναι ο γλωσσικός φασισμός της αγοράς. Όπου η πολιτική λειτουργεί, τα κόμματα συσκέπτονται, οι πολιτικοί μιλούν — αλλά οι λέξεις είναι νεκρές από μέσα.
Κι όμως, κανείς δεν διαμαρτύρεται. Διότι όλοι έχουμε εθιστεί στο να καταναλώνουμε την ομοιότητα της λέξης με τον εαυτό μας. Ο πατριώτης ταυτίζεται με την «πατριωτική» ρητορική, ο φιλελεύθερος με την εικόνα του νεοαστού, ο μεταρρυθμιστής με το pdf της παρουσίασής του. Δεν υπάρχουν πλέον πολιτικές ταυτότητες, υπάρχουν ιδεολογικά templates.
Ο Λοβέρδος είναι απλώς ο καθρέφτης μας. Δεν προδίδει, παρά μόνο επαναλαμβάνει. Δεν εκπίπτει, αφού συμμορφώνεται. Και το κοινό χειροκροτεί, όπως χειροκροτείται πάντα η καλή χρήση της γλώσσας, όταν η γλώσσα δεν σημαίνει τίποτα — πέρα από το ότι μίλησες όπως έπρεπε. Η ηθική έχει αντικατασταθεί από τη φρασεολογία.
Κι έτσι, όταν η λέξη «πατριωτική» ακούγεται, δεν βλέπουμε τον ΕΑΜίτη ούτε τον Ελβετό φεντεραλιστή, βλέπουμε τον Υπουργό Εσωτερικών να υπογράφει fast-track συμβάσεις για drones. Όταν ακούμε «μεταρρυθμιστική», δεν φανταζόμαστε τον Καποδίστρια, φανταζόμαστε κάποιον να κόβει 6.000 θέσεις εργασίας με χαμόγελο. Κι όταν ακούμε «φιλελεύθερη», δεν θυμόμαστε τον Διαφωτισμό, θυμόμαστε μια start-up που βάζει GPS στις κοινωνικές παροχές.
Ο Ανδρέας Λοβέρδος δεν προσχώρησε στη ΝΔ. Προσχώρησε στην έρημο του νοήματος, εκεί όπου όλα έχουν ήδη ειπωθεί, τίποτα δεν εννοείται, και ο ήχος της λέξης αντικαθιστά το νόημά της. Εκεί όπου η πολιτική είναι branding, η ταυτότητα είναι CEO, και ο πατριώτης, ο μεταρρυθμιστής, ο φιλελεύθερος — είναι ρόλοι για συνεντεύξεις.
Καλώς ήρθατε στην πολιτική του εξαντλημένου σημαινόμενου.
