Όραμα ξεσηκωμού, λευτεριάς και ανδρειοσύνης, μετέδιδε το στίγμα της ελληνικής επανάστασης του 1821, στην Ευρώπη. Η ιδέα και οι αξίες του ξεσηκωμού, απέκτησαν αρκετούς εκφραστές και υποστηρικτές. Άνθρωποι ξένοι, επιστήμονες, καλλιτέχνες, έμποροι, κυβερνήτες, στήριξαν τον αγώνα με κάθε μέσο αλλά και αγωνίστηκαν στο πλευρό των κατακτημένων Ελλήνων. Αυτοί, ονομάστηκαν Φιλέλληνες. Το έτος 2024, είναι αφιερωμένο σε όλους αυτούς, αλλά και σε έναν από τους μεγαλύτερους εκφραστές του φιλελληνισμού, τον Λόρδο Βύρωνα.
Στοχαστής φιλοσοφικών αντιφατικών αδιεξόδων, ποιητής, μαχητής των ιδεών του ελεύθερου ενστίκτου, υπηρέτης της ελευθερίας. Αυτός, ήταν ο Λόρδος Βύρων.
Η έντονη ζωή του αλλά και ο θάνατος του στο Μεσολόγγι, τον κατέστησαν διαχρονικό σύμβολο του ανθρωπισμού και του φιλελληνισμού. Ο Λόρδος Βύρων πεθαίνει «αυτοεξόριστος» στη μικρή πόλη του Μεσολογγίου. Η επιλογή του να επιστρέψει στην Ελλάδα είναι απόλυτα συνειδητή. Με την ρηξικέλευθη ευφυία του, αναγνωρίζει, ότι το Μεσολόγγι, αντιπροσωπεύει την αγάπη του για τους Έλληνες αλλά και αποτελεί μια πρόκληση για τις ιδέες και τη κοσμοθεωρία του.
Το Μεσολόγγι, αποτελούσε πυρήνα του αγώνα με παράλληλη έντονη ναυτική και εμπορική δραστηριότητα από τα ιχθυοτροφία, τις αλυκές και την αγροτική παραγωγή των περιχώρων. Έχει έντονη αστική ζωή και πολλές μεγάλες οικογένειες προυχόντων. Εκεί επίσης, κυκλοφορεί η εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά του Ελβετού φιλέλληνα Μάγιερ, ενώ αναζωπυρώνεται η επαναστατική ιδέα.
Ο Λόρδος Βύρων, ξεχωρίζει από τους εραστές του ελληνισμού, διότι αγαπά τους ίδιους τους Έλληνες και όχι αποκλειστικά την αξία αυτού που αντιπροσωπεύει ο αγώνας τους. Οι Έλληνες, φέρουν όλα τα πνευματικά χαρακτηριστικά των προγόνων τους. Δεν αποτελούν δημιουργήματα από το χωνευτήρι της ιστορίας των λαών, που ονομάστηκαν «ραγιάδες». Είναι ίσως,οι μόνοι που μπορούν να φέρουν ως σύμβολο της ταυτότητας του, τον αρχαίο του πολιτισμό.
Αυτή η παρατήρηση, ίσως να είχε ανθίσει στη καρδιά του ποιητή και να αποτέλεσε την εφαλτήριο δύναμη, που τον έσπρωχνε ξανά και ξανά στην Ελλάδα. Σε μία κίνηση προσωπικής επανάστασης, ο Λόρδος Βύρωνας, αποφασίζει όχι μόνο να στηρίξει την ελληνική επανάσταση, αλλά να επιστρέψει και ο ίδιος και να συνδράμει ενεργά στον αγώνα.
Έτσι, έρχεται στην Ελλάδα, ζει με τους Έλληνες και αγωνίζεται μαζί τους. Η ιδέα του αγώνα, είναι πλέον για τον Βύρωνα, ζωντανή ανάγκη των ανθρώπων αυτών να ξεφύγουν από τα δεσμά του χωροχρόνου και της πολιτιστικής αλλοτρίωσης που τους έχει επιβληθεί βίαια από τον Τούρκο.
Στις 14 Ιουλίου του 1823, ο Λόρδος Βύρωνας και η συνοδεία του ξεκινούν από τη Γένοβα και ύστερα από μια μικρή στάση στη Ζάκυνθο, φτάνουν στις 3 Αυγούστου, στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς όπου παραμένει για περίπου τέσσερις μήνες μέσα σε πλοίο και κατόπιν σε οικία στο χωριό Μεταξάτα. Ο Βύρων, θα παραμείνει για έξι μήνες στο νησί και θα περιοδεύσει ορισμένα χωριά αλλά και την Ιθάκη.
Το φθινόπωρο του 1823 ο Λόρδος Βύρων μαζί με τον Ιταλό κόμη Γκάμπα τελώνη, τον Άμιλτο Μπράουν, τον υπηρέτη του Φλέτσερ, και με άλλα τέσσερα άτομα, ξεκινά από το Αργοστόλι με σκοπό να φτάσει το ίδιο βράδυ στην Ιθάκη. Ξεκινούν με γαϊδούρια και μετά από έξι ώρες διαμέσου της Φάλαρης, φτάνουν στην Αγία Ευφημίαόπου τους υποδέχεται ο λαός και φιλοξενούνται από έναν Άγγλο δικαστή. Το ίδιο απόγευμα, συνεχίζουν προς την Ιθάκη. Μετά από τρείς ημέρες, επιστρέφουν στην Αγία Ευφημία και διανυκτερεύει στην μονή των Αγίων Φανέντων στη Σάμη. Την επόμενη επέστρεψαν στο Αργοστόλι. Στην Αγία Ευφημία ο Βύρων και η συνοδεία του γευματίζουν με πλούσιο γεύμα μετά την επίσκεψη τους στην Ιθάκη στην πλατεία. Εξαιρετική εντύπωση κάνουν στο Λόρδο, η κοινωνική σύσταση της Αγίας Ευφημίας, αποτελούμενης από πλούσιους πλοιοκτήτες αλλά και η μονή του Αντελικού.
Η επίδραση που άσκησε ο ελληνισμός στον Λόρδο Βύρωνα, ήταν καθοριστική για τις ιδέες και τη δράση του. Η βαθύτερη ανάγκη αυτοπραγμάτωσης και απόδοσης νοήματος στις φιλοσοφικές του αναζητήσεις, ήταν ο βαθύτερος σκοπός του. Και οι δύο αυτές αναζητήσεις, βρήκαν τον εκφραστή τους όχι μόνο στην πραγμάτωση των ιδεών της ελληνικής επανάστασης αλλά και στην ίδια την ταυτότητα του Έλληνα, όπως την έζησε ο Λόδρος Βύρων μέσα από τα ταξίδια του στην Ελλάδα και την παραμονή του στο Μεσολόγγι.
Από την άλλη, η προσωπικότητά του, έμεινε χαραγμένη στη μνήμη του ελληνικού λαού. Ο Βύρωνας κρίθηκε από την δημόσια ιστορία όχι μόνο ως φιλέλληνας και αγωνιστής της επανάστασης, αλλά και ως στοχαστής και ποιητής. Έως και σήμερα, οι άνθρωποι των τεχνών μελετούν την πνευματική του πορεία. Μάλιστα το φιλοσοφικό περιεχόμενο των αναζητήσεων του, έχει αποδοθεί σε ταινία που προβλήθηκε το 1992, με τίτλο : «Μπάυρον, η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου». Θεωρείται μία από τις καλύτερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου και η καλύτερη του σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου.
Ο Λόρδος Βύρωνας, δεν στήριξε απλά την ελληνική επανάσταση. Χάραξε μια νέα πορεία για την ευρωπαϊκή σκέψη που θα εγκαθιδρυθεί μετά από εκατό χρόνια, με τα αρχαιολογικά ευρήματα και τις νέες μελέτες γύρω από τη μυκηναϊκή και κυκλαδική εποχή. Αυτή η πορεία θα αλλάξει τον τρόπο που η ιστορία βλέπει την ελληνική συνέχεια του πολιτισμού από την αρχαιότητα. Επίσης, καταδείχθηκε η αξία των ιδεών του φιλελληνισμού όχι ως κίνηση ανθρωπισμού, αλλά ως βίωμα της ζωντανής ελληνικής ταυτότητα στο πέρασμα των αιώνων.
Βιβλιογραφία:
1. Χαρίλαος Διον. Φερεντίνος, ο Λόρδο Βύρων εις την Αγίαν Ευφημίαν, Σπύρου Σκηνιωτάτου, επτανησιακόν σάπλισμα, Αθήνα, 1950.
2. Αντώνης Διακάκης, η πόλη του Μεσολογγίου κατά την Επανάσταση του 1821: πόλεμος, οικονομία, πολιτική, καθημερινή ζωή, διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φιλοσοφική σχολή, αρχείο διδακτορικών διατριβών, Ρέθυμνο 2017.
3. Μπάυρον, μπαλάντα για έναν δαίμονα, εθνική ταινιοθήκη της Ελλάδος
4. Έτος Μπάυρον 2024, μουσείο φιλλεληνισμού, https://phmus.org/
5. MACCARTHY FIONA, Βύρων, ο βίος και ο θρύλος, εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2005.
