Γράφει η Ειρήνη Τζαννάτου
Φωτογραφία άρθρου:Ειρήνη Τζαννάτου
Παρακολουθώ επί πολλά χρόνια τη ζωή των Ρομά της πόλης μας. Επειδή μάλιστα, πρόκειται για μια ομάδα που ζούσε στο περιθώριο της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, το ενδιαφέρον μου πήγαζε από συμπάθεια γι αυτούς, πουδεν είχαν τα δικά μου προνόμια διαβίωσης.
ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ - ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΚΚΥΛΙΑ ΕΠΕ
Και πρώτα πρώτα, ο χώρος που ζούσαν. Στις Μουριές ή αλλιώς στα Λυκιαρδοπουλάτα (εκεί που σήμερα είναι ο σταθμός των ΚΤΕΛ) είχαν σκηνές(τσαντίρια) ή παράγκες με ξύλα και πλαστικά, χωρίς ρεύμα, νερό (που το προμηθεύονταν από τη διπλανή βρύση της Σισιώτισσας) και αποχέτευση. Αυτή η κραυγαλέα αντίθεση στις συνθήκες ζωής των Αργοστολιωτών και των Ρομά, ήταν δυστυχώς μια κανονικότητα για την εποχή εκείνη, που ενοχλούσεελάχιστα ή καθόλου. Τα παιδιά τους δεν πήγαιναν σχολείο, οι εικόνες επαιτείας ήταν κάτι το συνηθισμένο.
Όταν αργότερα σχεδιάστηκε από τη δημοτική αρχή να γίνει εκεί ο σταθμός των ΚΤΕΛ , (με απόφαση του Δημοτικού συμβουλίου στις 30 – 9 -1996) οι μπουλντόζες πήραν και τον πρόχειρο καταυλισμό των Ρομά. Ως χώρος κατοικίας τους ορίστηκαν τα σφαγεία στην Κρανιά, στο σημερινό πρώτο κόμβο. Για το λόγο αυτό είχαν φέρει πέντε οικίσκους (σαν αυτούς που χρησιμοποιούν ακόμα για μαθητικές αίθουσες), για να στεγαστούν 10 οικογένειες, και είχαν διαμορφώσει ένα χώρο με χαλίκι, βρύσες στη σειρά,αποχέτευση, ηλεκτρικό ρεύμα για τους οικίσκους και τον κοινό εξωτερικό χώρο. Είχε γίνει μεγάλη συζήτηση και οι ίδιοι είχαν αντισταθεί σ αυτή την επιλογή, για τους εξής λόγους: 1. Ο οικισμός ήταν έξω από την πόλη και έπρεπε να περπατούν καθημερινά κάποια χιλιόμετρα σε δρόμο σκοτεινό το βράδυ και μάλιστα ταχείας κυκλοφορίας, χωρίς πεζοδρόμιο. Πράγμα που ήταν επικίνδυνο για τη σωματική τους ακεραιότητα, ειδικά των παιδιών τους. 2. Ο οικισμός ήταν πολύ κοντά στα σφαγεία που λειτουργούσαν κανονικά εκείνη την εποχή, και μάλιστα με απαράδεκτες συνθήκες, σύμφωνα με το Νομοκτηνιατρείο.( Να σημειωθεί δε, ότι η υπάρχουσα νομοθεσία, απαγόρευε τα σφαγεία να βρίσκονται πολύ κοντά σε κατοικημένη περιοχή).
Βέβαια, η απόφαση εφαρμόστηκε και οι περισσότεροι έζησαν εκεί μέχρι το 2013. Μέχρι τότε, και για 17 χρόνια οι Ρομά της πόλης μας έζησαν μέσα σε απαράδεκτες συνθήκες, αφού: Ο πληθυσμός τους είχε αυξηθεί,(τα παιδιά των πρώτων εγκατεστημένων στα σφαγεία είχαν μεγαλώσει και έκαναν τις δικές τους οικογένειες), οι πρόχειρες κατοικίες είχαν φθαρεί και τα υλικά για ανακύκλωση που μάζευαν, ευνοούσαν τη συσσώρευση σκουπιδιών. Έτσι, σκουπίδια, τρωκτικά και έντομα είχαν δημιουργήσει μια υγειονομική βόμβα και για τους ίδιους φυσικά, αλλά και για τους υπόλοιπους κατοίκους με τους οποίους συναναστρέφονταν. Εκτός από τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης, η κατάσταση με την έλλειψη εκπαίδευσης, την επαιτεία και την κοινωνική περιφρόνηση συνεχίζονταν κανονικά όλα αυτά τα χρόνια…
Το 2013 λοιπόν, αρκετοί Ρομά εγκαταστάθηκαν σε σπίτια της πόλης και οι περισσότεροι στις Λαϊκές Κατοικίες. Την εποχή αυτή, με απόφαση του Δημοτικού συμβουλίου εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα επιχορήγησης ενοικίουγια 13 οικογένειες, για το οποίο ζητήθηκε και η αρωγή της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Στην επόμενη πενταετία, έφυγαν όλοι από τα προκάτ των σφαγείων. Τελευταία έφυγε μια οικογένεια το 2018 (αφού της έγινε έξωση από το Σύνδεσμο Κρεοπωλών και με παρέμβαση της αστυνομίας). Τότε ήταν, το 2018, που η κατάσταση άλλαξε οριστικά, όταν ιδρύθηκε και στελεχώθηκε στο Δήμο Αργοστολίου, το Κέντρο Κοινότητας με Παράρτημα Ρομά.
Πρόκειται για Κέντρα που ιδρύθηκαν σε όλη τη χώρα από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, μεχρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Υπάγεται δε, στη Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας και Υγείας του Δήμου Αργοστολίου.
Το Κέντρο στεγάζεται σήμερα σε ισόγειο γραφείο, στην οδό Σουηδίας 11 (κοντά στο νοσοκομείο Αργοστολίου) και απασχολεί αυτή τη στιγμή 4 άτομα προσωπικό (μία ψυχολόγο, δυο κοινωνικούς λειτουργούς και μία διαμεσολαβήτρια για την επικοινωνία με τους Ρομά).
Οι ημέρες και ώρες λειτουργίας είναι: Δευτέρα έως Παρασκευή, 07:00-16:00. Τηλ.:2671022395
Email:kentrokoinotitaskef@gmail.com
Facebook: https://el-gr.facebook.com/kentrokoinotitaskefa.
Το Κέντρο Κοινότητας, όπως αναφέρθηκε, διαθέτει και Παράρτημα Ρομά, στο οποίο μπορεί να απευθύνεται ο πληθυσμός των Ρομά για πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες, οι οποίες έχουν σχέση με τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, με στόχο την αναβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου και την πλήρη κοινωνική τους ένταξη ( στέγαση, ένταξη στην αγορά εργασίας, ενίσχυση της εκπαίδευσης, προγράμματα υγείας, πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες κ.λ.π.)
Οι Ρομά με τη βοήθεια των εργαζομένων στο Κέντρο Κοινότητας, ως ευάλωτη κοινωνική ομάδα, ενημερώνονται για όλους τους φορείς, υπηρεσίες και προγράμματα που τους παρέχουν κοινωνική φροντίδα και κάνουν αιτήσεις για τα επιδόματα που δικαιούνται. (Όπως βεβαίως και οι υπόλοιποι πολίτες που ανήκουν σε ομάδες με σοβαρά οικονομικά και άλλα προβλήματα: άποροι,άνεργοι, ανασφάλιστοι ηλικιωμένοι, μετανάστες, ΑΜΕΑ).
Ο πληθυσμός των Ρομά στο Δήμο Αργοστολίου είναι 208 άτομα(104 Ενήλικες και 104 Ανήλικοι) και αποτελούν 40 οικογένειες. Επαγγελματικά δραστηριοποιούνται ως: ελεύθεροι επαγγελματίες, δημοτικοί και ιδιωτικοί υπάλληλοι, οικοδόμοι, καθαρίστριες και εργαζόμενοι στον τουρισμό.
Ένα μεγάλο πρόβλημα της κοινότητας είναι το πολύ υψηλό ποσοστό αναλφαβητισμού, που χαρακτηρίζει κυρίως τους ενήλικες. Από τους ανήλικους οι 85 είναι εγγεγραμμένοι σε σχολικές δομές( Παιδικούς σταθμούς, Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια .) Ενήλικοι φοιτούν σε Ι.Ε.Κ.
Σήμερα μπορούμε να πούμε πως η ζωή των Ρομά βελτιώθηκε θεαματικά για δυο εμφανείς λόγους: 1. Τα προγράμματα που ήδη αναφέραμε, τα οποίαμεριμνούν για την ευζωία τους και λειτουργούν με τη συγχρηματοδότηση Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης ( σήμερα ισχύει το πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2021-2027) και 2. Το ζήτημα της έλλειψης εργατικών χεριών για την τουριστική περίοδο, που τους έδωσε ανέλπιστες θέσεις εργασίας. Και πραγματικά, απασχολούνται στον τουρισμό πολλοί Ρομά, πράγμα που τα προηγούμενα χρόνια θα ήταν αδύνατον, κυρίως λόγω της προκατάληψης απέναντί τους.
Στους παραπάνω λόγους να προσθέσουμε βέβαια και την όρεξη και τον επαγγελματισμό των εργαζόμενων στο Κέντρο Κοινότητας, που έχουν αναλάβει ένα ευαίσθητο, δύσκολο και απαραίτητο για την κοινωνία μας ρόλο.
Είναι λοιπόν μικρό το χρονικό διάστημα, που τους δόθηκαν ευκαιρίες να ζήσουν μέσα στον κοινωνικό ιστό της πόλης σε κανονικά σπίτια, να φοιτήσουν στο σχολείο, και να απολαμβάνουν αυτά που δικαιούνται όλοι οι Έλληνες πολίτες .
Πιστεύω πως έχουν μπροστά τους πολύ δρόμο, με δυσκολίες που πηγάζουν από τους δύο κόσμους. Το δικό μας -της δυτικής σκέψης και νοοτροπίας- που είναι γεμάτος προκαταλήψεις και καχυποψία απέναντί τους, αλλά και το δικό τους κόσμο, που τους κρατά ακόμη μακριά από την εκπαίδευση,( καθώςαπαιτεί γάμο από μικρή ηλικία, παιδική εργασία, παρωχημένες αντιλήψεις που θεωρούν την εκπαίδευση ως κάτι το περιττό), στερώντας έτσι τη νεολαία Ρομάαπό τον απαιτούμενο χρόνο για επαγγελματική κατάρτιση και σπουδές.
Όσο για την παραβατικότητα :Εκτός από τις περιπτώσεις, που επιβαρύνονται με κατηγορίες που δεν ευσταθούν και πηγάζουν από προκατάληψη, η παραβατικότητα χαρακτηρίζει μια μικρή μερίδα Ρομά, και θεωρώ πως είναι αποτέλεσμα της φτώχειας, της ανεργίας και της κοινωνικής ανισότητας. Και είναι γνωστό, πως το άτομο που γεννιέται σε ένα παραβατικό περιβάλλον,πρέπει να αντισταθεί σε ένα παγιωμένο από τον περίγυρό του τρόπο ζωής. Να σπάσει την αλυσίδα με την οποία μεγαλώνει και να στραφεί σε άλλες πιο υγιείς κοινωνικά συμπεριφορές. Και εδώ έρχεται η Πολιτεία να συνδράμει με την παιδεία, την ένταξη και τις ευκαιρίες που πρέπει να δίνει σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες της, να θεραπεύσει κακά που έχουν συσσωρευτεί μετά από δεκαετίες. Η Πολιτεία που προσφέρει υλικά και πολιτιστικά αγαθά και δεν αναλώνεται μόνο στην τιμωρία και την καταστολή.
Είναι φανερό λοιπόν, πως οι Ρομά της πόλης μας, είναι πια ορατοί. Δεν είναι η γκετοποιημένη ομάδα των σφαγείων, που ζούσαν στην Κρανιά και δεν τους βλέπαμε στην καθημερινότητά μας. Ο καιρός που ζούσαν μακριά μας, κάπου, με τα προβλήματά τους που δε μας απασχολούσαν ή δεν μας ενδιέφεραν καν, έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Τώρα πια, διεκδικούν μια ισότιμη θέση στη μικρή μας κοινωνία και μέχρι την κατάκτησή της υπάρχει μεγάλος δρόμος να διανυθεί. Απ όλους μας.
Ειρήνη Τζαννάτου
*Πρόκειται για τη γνωστή σε όλους τους παλιούς Αργοστολιώτες Παγώνα, που το πραγματικό της όνομα ήταν Όλγα Θεοδωροπούλου σύζυγος του Παναγή Θεοδωρόπουλου γνωστού ως Λαθούρα.
Φωτογραφίες
1. Λιθόστρωτο: Παραμονή Πρωτοχρονιάς 1971.
Από αριστερά: Μ. Τζαννάτος, Παγώνα, Λαθούρας, Μπενετάτος
Κάτω: Γιος του Λαθούρα και της Παγώνας
2. Κέντρο κοινότητας Αργοστολίου με παράρτημα Ρομά
3. Το προσωπικό του κέντρου κοινότητας
4. Στο καράβι για Ζάκυνθο: 1994
Ένα κορίτσι χωρίς ευκαιρίες
